زنجیره بلوکی، که آن را ستون فقرات اصلی نوع جدیدی از اینترنت نیز تلقی می کنند، در سال 2016 و 2017 به عنوان فناوری جدیدی در دنیای واقعی پدید آمد.
این نسخه در اصل برای تراکنشهای ارز دیجیتال بیت کوین ابداع شد، با این حال، جامعه فناوری کاربردهای بالقوه دیگری را برای آن یافت تا تقریباً همانند نرم افزار منبع باز 25 سال پیش، حوزۀ فناوری اطلاعات را متحول سازد.
یک زنجیره بلوکی، به عبارت ساده، مجموعه ای از رکوردهای تغییر ناپذیر داده با مهر زمان است که توسط یک خوشه رایانه‌ای مدیریت می شود که متعلق به هیچ نهادی نیست. هر یک از این بلوک های داده ایمن هستند و با استفاده از اصول رمزنگاری (یا همان زنجیره ای) به یکدیگر متصل می شوند.
زنجیره بلوکی یا پایگاه داده؟
در برخی مطالعات، زنجیره بلوکی را با پایگاه داده قابل قیاس دانسته اند. آنها فقط به لحاظ ساختار داده ها در هر یک با یکدیگر متفاوت هستند. یک زنجیره بلوکی، اطلاعات را بصورت گروه هایی جمع آوری می کند که به آنها بلوک نیز گفته می شود.این بلوک‌ها مجموعه ای از اطلاعات را در خود جای داده‌اند. بلوک ها ظرفیت ذخیره سازی خاصی دارند و وقتی پر می شوند، روی بلوک پر شده قبلی زنجیر می شوند و زنجیره ای از داده ها را به نام «زنجیره بلوکی» تشکیل می دهند. تمام اطلاعات جدیدی که در ادامۀ آن بلوک تازه اضافه شده به وجود می آیند در یک بلوک تازه شکل گرفته جمع می شوند و پس از پر شدن به زنجیره اضافه می شوند.
چه چیز خاصی در زنجیره بلوک وجود دارد؟
شبکه زنجیره بلوک هیچ مرجع مرکزی ندارد – این تعریف اصلی یک سیستم مردمی شده (democratized) است. از آنجا که این شبکه یک دفتر ثبت مشترک و غیرقابل تغییر است، اطلاعات موجود در آن برای مشاهده عموم مردم باز است. از این رو، هر چیزی که در زنجیرۀ بلوک ساخته شده باشد، ماهیتا شفاف است و همه افراد . درگیر نسبت به عملکرد خود پاسخگو هستند .
موارد به کارگیری زنجیره بلوک
امور بانکداری و مالی
پرداخت های بین المللی: زنجیره بلوکی روشی فراهم می آورد تا فعالیتهای حساس در یک رشته وقایع به صورت ضد دستکاری، ایمن و کارآمد ثبت شوند. چنین امکانی برای پرداخت‌های بین المللی و انتقال های مالی بسیار عالی است.
بازارهای سرمایه: سیستم های مبتنی بر زنجیرۀ بلوکی همچنین توانایی بهبود بازارهای سرمایه را دارند. گزارش مک کینزی مزایایی را ارائه می دهد که راهکارهای زنجیرۀ بلوک به بازارهای سرمایه ارائه می دهند، برخی از آنها شامل موارد زیر است:
تأمین مالی کسب و کار: روشهای قدیمی تأمین مالی کسب و کار یکی از نقاط ضعف کسب و کارها بوده است زیرا فرآیندهای کند اغلب باعث توقف کسب و کار می شود و مدیریت نقدینگی را سخت می کند. کسب و کار فرامرزی هنگام برقراری ارتباط با اطلاعات شامل تعداد زیادی متغیر است – مانند کشور مبدا و جزئیات محصول – و معاملات حجم بالایی از اسناد را ایجاد می کنند.
- تسویه و تهاتر سریعتر
- دنباله حسابرسی تلفیقی
- بهبودهای عملیاتی
ممیزی و تبعیت قانونی: ماهیت کاملاً امن زنجیرۀ بلوکی، آن را برای حسابداری و حسابرسی بسیار مفید می کند زیرا به طور قابل توجهی احتمال خطای انسانی را کاهش می دهد و از جامعیت رکوردها اطمینان می یابد. علاوه بر این، با به کارگیری زنجیرۀ بلوکی هیچ کس نمی تواند سوابق حساب را قفل کند، حتی صاحبان رکوردها. کسب و کار در این مفهوم به این معنی است که فناوری زنجیرۀ بلوک در نهایت می تواند نیاز به حسابرسان را از بین ببرد و مشاغل را پاک کند.
پیشگیری از پولشویی: بار دیگر، رمزگذاری که بخش اساسی در زنجیرۀ بلوک است، آن را در مبارزه با پولشویی بسیار مفید می کند. این فناوری اساسی امکان حفظ سوابق را فراهم می کند که از «مشتری خود را بشناسید»[1] پشتیبانی می کند، فرایندی که از طریق آن یک کسب و کار هویت مشتریان خود را شناسایی و تأیید می کند.
بیمه: مسلماً بزرگترین کاربرد زنجیرۀ بلوکی برای بیمه از طریق قراردادهای هوشمند است. این قراردادها به مشتریان و بیمه گران امکان مدیریت ادعاها را به روشی شفاف و ایمن می دهد. کلیه قراردادها و ادعاها را می توان در زنجیرۀ بلوکی ثبت و توسط شبکه تأیید کرد که این امر ادعاهای نامعتبر را از بین می برد، زیرا زنجیرۀ بلوکی ادعاهای متعدد مربوط به یک حادثه را رد می کند.
تراکنشهای نظیر به نظیر: خدمات پرداخت نظیر به نظیر مانند Venmo راحت هستند، اما محدودیت هایی دارند. برخی خدمات معاملات را بر مبنای جغرافیا محدود می کنند. برخی دیگر برای استفاده از آنها هزینه دریافت می کنند. و بسیاری از آنها در برابر هکرها آسیب پذیر هستند، این امر برای مشتریانی که اطلاعات مالی شخصی خود را در آنجا قرار می دهند جذاب نیست. فناوری زنجیرۀ بلوک با تمام مزایای فوق الذکر می تواند این موانع را برطرف کند.
کاربردهای زنجیرۀ بلوکی در کسب و کار
مدیریت زنجیرۀ تأمین: دفتر تغییرناپذیر زنجیرۀ بلوکی آن را برای وظایفی مانند ردیابی کالا در زمان واقعی هنگام جابجایی و تغییر جای آنها در کل زنجیره تأمین، مناسب می کند. استفاده از زنجیرۀ بلوک گزینه های مختلفی را برای شرکت های حمل و نقل این کالاها ایجاد می کند.
مراقبت های بهداشتی: داده های بهداشتی مناسب برای زنجیرۀ بلوکی عبارتند از اطلاعات عمومی مانند سن، جنسیت و داده های بالقوه و ابتدایی پزشکی مانند سابقه ایمن سازی یا علائم حیاتی است. به خودی خود، هیچ یک از این اطلاعات به طور ویژه قادر به شناسایی بیمار خاصی نیست، این همان چیزی است که اجازه می دهد تا آن را در یک زنجیرۀ بلوکی مشترک ذخیره کند که افراد زیادی می توانند بدون نگرانی در مورد حریم خصوصی به آن دسترسی داشته باشند.
املاک و مستغلات: یک صاحب خانه به طور متوسط هر پنج تا هفت سال خانه خود را می فروشد و یک فرد متوسط در طول زندگی خود تقریباً 12 بار جابجا می شود. با چنین جابه جایی های مکرری، زنجیرۀ بلوکی مطمئناً می تواند در بازار املاک و مستغلات مورد استفاده قرار گیرد. این امر با تأیید سریع امور مالی، تسریع در فروش مسکن، تقلب را به لطف رمزنگاری آن کاهش داده و شفافیت را در کل فرآیند خرید و فروش ارائه می دهد.
رسانه: شرکت های رسانه ای نیز برای حذف تقلب، کاهش هزینه ها و حتی محافظت از حقوق مالکیت معنوی[2] مانند سوابق موسیقی، از فناوری زنجیرۀ بلوک استفاده می کنند.
انرژی: از فناوری زنجیرۀ بلوک می توان برای انجام معاملات تأمین انرژی استفاده کرد، بلکه همچنین به منظور فراهم آوردن زمینه های بیشتر برای اندازه گیری، صورتحساب و پاکسازی فرآورده ها، استفاده کرد.
کاربردهای زنجیرۀ بلوکی در دولت
مدیریت رکوردها: دولت های ملی، ایالتی و محلی مسئول نگهداری سوابق افراد مانند تاریخ تولد و مرگ، وضعیت تأهل یا انتقال اموال آنها هستند. با این وجود مدیریت این داده ها ممکن است دشوار باشد و تا به امروز برخی از این سوابق فقط به صورت کاغذی وجود دارند. و بعضی اوقات، شهروندان مجبورند برای ایجاد تغییراتی به صورت فیزیکی به دفاتر دولت در محل خود مراجعه کنند که این کار وقت گیر، غیرضروری و ناامیدکننده است. فناوری زنجیرۀ بلوکی می تواند این ثبت سوابق را ساده کرده و داده ها را بسیار ایمن تر کند.
مدیریت هویت: طرفداران فن آوری زنجیرۀ بلوک برای مدیریت هویت مدعی هستند که با داشتن اطلاعات کافی دربارۀ زنجیرۀ بلوکی، افراد فقط برای اثبات هویت خود باید حداقل لازم (مثلاً تاریخ تولد) را ارائه دهند.
رأی دادن: فناوری زنجیرۀ بلوکی این قابلیت را دارد که ضمن بهبود امنیت، روند رأی گیری را به راحتی در دسترس قرار دهد. هکرها نمی توانند از پس زنجیرۀ بلوک برآیند، زیرا حتی اگر کسی به ترمینال دسترسی پیدا کند، بعد از آن نمی تواند بر گره های دیگر تأثیر بگذارد. هر رأی به یک شناسه منسوب می شود و با غیرممکن بودن توانایی ایجاد شناسنامه جعلی، مقامات دولتی می توانند با کارآیی و اثربخشی بیشتری رای گیری کنند.
مالیات: فناوری زنجیرۀ بلوک با در اختیار داشتن اطلاعات کافی ذخیره شده در زنجیره بلوک، می تواند روند دشوار ثبت مالیات را که مستعد خطای انسانی است، بسیار کارآمدتر کند.
آژانس های غیرانتفاعی: زنجیرۀ بلوکی می تواند مشکلات عدم اعتماد را که خیریه ها به طور فزاینده ای با آن روبرو هستند، از طریق شفافیت بیشتر حل کند. این فناوری این توانایی را دارد که به اهدا کنندگان نشان دهد که سازمانهای غیرانتفاعی در واقع از پول خود در مواردی که مقصود آنها بوده است، استفاده می کنند.
انطباق/ نظارت قانونی: اکثر نظارت های قانونی ناشی از ثبت سوابق است، اما عواقب عدم نگهداری سوابق به طور مسلم بسیار بدتر است. بنابراین، انطباق برای شرکت ها قابل بحث نیست. زنجیرۀ بلوک می تواند به روزرسانی های ثبت را در زمان واقعی در اختیار تنظیم کنندگان و مشاغل قرار دهد، در عوض تاخیرهای زمانی را کاهش می دهد و باعث می شود پرچم های قرمز و ناسازگاری ها زودتر دیده شوند.
زنجیرۀ بلوکی همچنین در صنایع دیگری مانند مدیریت مالی و حسابداری، مدیریت سوابق، امنیت سایبری، داده های کلان، ذخیره سازی داده ها و اینترنت اشیا استفاده می شود.
[1] Know Your Customer (KYC)